Veel partners vragen zich af hoe ze het gedrag van hun partner bespreekbaar kunnen maken – en hoe ze dit aan kunnen pakken. In dit artikel gaan we in op hoe je je partner kunt benaderen. Het maakt uit of je veranderingen wilt op het praktische vlak (huisgenoten) of wilt dat de ander meer op je gevoelens ingaat (intieme vrienden). We gaan van start met je behoefte aan nabijheid. Hoe kun je dit kenbaar maken zonder verwijten?
Complimenten geven
Volgens sommige relatiehulpboeken moet je in het geheel geen kritiek uitoefenen op je partner. Probeer hem door een gesprek niet te veranderen, dus. Ze raden je aan enkel het positieve te benadrukken in je partner en hem zoveel mogelijk te laten merken dat je tevreden bent. Dat vraagt een aardige inspanning – zeker als er een ander in het spel is – maar het werkt, stellen zij onomwonden. Je partner gaat jou ook weer leuk vinden en het wordt weer gezellig tussen jullie. Positief denken over jezelf en je partner is het geheim.
Er wordt gesteld dat je je partner afschrikt als je onomwonden zegt wat er in je omgaat. Als je wilt dat je partner meer vertelt over zijn beleving dan moet je hem daartoe op subtiele wijze verleiden. Begin desnoods gewoon zelf te vertellen over je intieme behoeftes, dan komt de ander ook wel met zijn verhaal. Deze benadering verlangt dat je je partner met fluwelen handschoenen aanpakt. Als je iets van hem gedaan wilt krijgen, dan moet je het slim spelen – liefde is een geraffineerd spel.
Neem risico
Wij denken hier anders over. Mopperen op je partner werkt niet, dat vinden wij net zo goed. Ook krijg je van ons geen vrijbrief om je frustraties zonder meer over de ander heen te kieperen. Maar het omgekeerde: louter positief doen en complimenten geven, is uiteindelijk niet waar het om draait. Als je het daarbij laat krijg je een diplomatenhuwelijk: je gaat dan te voorzichtig met elkaar om.
Complimenten of attente opmerkingen helpen enorm om de sfeer te verbeteren, waardoor je minder tegenover elkaar komt te staan. Waardering uitspreken kan dan een eerste stap zijn om op weg te gaan, maar het is niet het einddoel. Je moet ook in gesprek kunnen raken over de pijnpunten in je relatie. Werkelijke intimiteit ontstaat pas als je op een niet-vijandige manier toe kunt geven dat je het soms moeilijk hebt met elkaar. Daardoor wordt het partnercontact opener en eerlijker. Wie het gezellig wil houden, blijft oppervlakkig met elkaar omgaan.
Vraag om een eerlijk gesprek
Ons advies aan stellen waar het al geruime tijd stroef loopt, is dan ook om open en respectvol in gesprek te raken. Natuurlijk is dit niet makkelijk. Als het gemakkelijk was, had je het allang gedaan. Maar het levert je uiteindelijk wel iets op. Je hoeft je partner niet te verleiden om te doen waar jij behoefte aan hebt. Je kunt tijd en openheid van hem vragen. Zeg dat je openhartig wilt praten. Zelf doe je daar ook je best voor.
Het kan zijn dat je partner dergelijke gesprekken constant vermijdt of dat de gesprekken tussen jullie steeds ontsporen. Als je zelf rustig en oprecht wilt praten en je partner is hier écht niet toe bereid, dan kom je na een tijd aandringen tot de volgende keuze:
- het gebrek aan intimiteit >> binnen je relatie accepteren
- doorgaan met als voorwaarde dat je relatie zich verdiept
- besluiten ermee te stoppen
Je partner accepteren
Bij de eerste optie kies je ervoor de relatie koste wat kost in stand te houden. Ook al voldoet deze niet meer aan je behoefte aan intimiteit. Je kunt ervoor kiezen dit te accepteren. Het kan zijn dat je bang bent om te scheiden, omdat dat betekent dat je weer alleen woont of weinig geld hebt. Of omdat het beter lijkt voor de kinderen om bij elkaar te blijven. Die keuze wijzen wij niet af. Als je dat doet echter moet je de hoop opgeven op gedeelde intimiteit. Probeer je partner te accepteren en vind een omgangsvorm waar je mee kunt leven. Geniet van de mooie momenten. Stel geen onmogelijke eisen aan je partner en waardeer wat er wel is.
Je relatie verdiepen
Als je ervoor kiest om je relatie te verdiepen, is het antwoord op de vraag: ‘Kun je je partner vragen te veranderen?’ volmondig: ‘Ja’. Tenminste: als je hieronder verstaat dat je een beroep doet op zijn bereidheid om te praten. Je kunt je verlangen naar meer intimiteit uiten en ruimte maken voor zijn antwoord hierop. Er moet iets veranderen in jullie contact – omdat jij doodongelukkig wordt, bijvoorbeeld. Als de tegenpartij jouw gevoelens hierover stelselmatig negeert, dan komt de laatste optie in beeld. Het is dan praten of stoppen. Als je dit niet eist van je partner dan neem je je eigen behoeftes niet serieus.
Arend-Jan en Martha
Martha kleedt zich traditioneel en dat stemt overeen met haar opvattingen over een gezin. Ze heeft Arend-Jan vier kinderen geschonken die ze ondertussen min of meer alleen opvoedt. Arend-Jan heeft zich ontwikkeld tot een gedreven ondernemer. Vier jaar geleden bouwde hij zijn handelsonderneming van de grond af aan op. Sinds een jaar maakt hij daarnaast een noodlijdend bedrijf weer gezond. Arend-Jan werkt ruim zestig uur per week. Hij vindt dat hij voldoende betrokken is bij zijn gezin. Op zondag fietst hij met de oudste of gaat zeilen. Martha oogt bescheiden, maar haar klacht uit ze met heldere stem. ‘Het zou tijdelijk zijn. Toen je je eerste bedrijf kocht, begreep ik best dat ik je het eerste jaar weinig zou zien. Maar dat is nu al vier jaar zo. En die overname zou drie maanden duren. Maar nog ben je amper thuis.’ Opnieuw probeert Arend-Jan haar te overtuigen. Daarmee ontwijkt hij het gesprek waar Martha op aanstuurt. Ze loopt rood aan en moet zich beheersen om niet uit te vallen: ‘Wat beteken ik dan voor je? En de kinderen. Zijn wij niet anders dan een van je projecten?’ Er valt een stilte waarin voelbaar is wat er op het spel staat. Voor Martha is de grens bereikt.
Rekening houden met elkaar
Je kunt je partner aanspreken en jouw behoefte aan intimiteit kenbaar maken. Daarover schreven we in de vorige paragraaf. Wie samenwoont komt echter nog een ander aspect tegen: de partner is ook een huisgenoot. Wat dit betreft kun je vragen of hij rekening houdt met jouw wensen. Als je een gezamenlijk huishouden runt dan maak je daarover afspraken of er ontstaan gewoontes.Je kunt telkens opnieuw onderhandelen over hoe je de taken verdeelt. Het is fair dat je in redelijke mate inspeelt op de levensstijl van de ander. Zoiets vraag je van je collega’s en dat kun je ook op tafel gooien bij je partner.
Niet zijn persoonlijkheid veranderen
Je kunt echter niet van hem verlangen dat hij zijn persoonlijkheid verandert. Hier is het antwoord op de vraag: ‘Mag ik mijn partner vragen te veranderen?’dus: ‘Nee’. Anders gezegd: je kunt vragen of hij zijn gedrag aanpast, maar als dit gedrag ten diepste is verbonden met hoe hij wil zijn, dan is het te hopen dat hij dit niet verandert. Anders zou hij zichzelf verloochenen.
Er zijn eigenheden die je moet accepteren. Je partner kan zijn best doen, maar niet voorkomen dat hij nu eenmaal expressiever, spontaner, bedachtzamer, gevoeliger, diepzinniger of oppervlakkiger is dan hij is. Als partner kun je jezelf ontwikkelen. Je kunt attenter worden op de behoeftes van de ander. Maar blijf reageren vanuit je eigenheid; er is zoiets als ‘de aard van het beestje’.
Het onderscheid tussen wat je doet en wie je bent, ligt niet altijd zo scherp. Soms kunnen partners geen onderscheid maken tussen de omgang als huisgenoten en de ontmoeting tussen twee verschillende persoonlijkheden.
Beloftes doen
Er zijn twee valkuilen:
- Onhaalbare beloftes doen. Als je partner je verzoekt om rekening te houden met hem, ga dan na of je hier vanuit je zelf achter kunt staan. Misschien erken je dat je wat slordig bent en doe je je best hier op te letten. Maar pas je niet te snel aan, als je weet dat je geneigd bent om jezelf aan te passen.
- Zo ben ik nu eenmaal. Het andere uiterste is de partner die doodleuk stelt ‘dat hij nu eenmaal zo is’ als zijn partner meer inzet vraagt voor het huishouden. Of iets anders waar eigenlijk niemand zin in heeft. Er is geen mens die het idee heeft dat zijn levensdoel ligt in het schoonmaken van de WC. De zo-ben-ik-nu-eenmaal-partner ontwijkt de aanspraak die de ander op hem maakt als huisgenoot. Hij claimt een uitzonderingspositie omdat hij nu eenmaal een unieke persoon is, vindt hij zelf. De tegenpartij werkt zich ondertussen een slag in de rondte. Er ontstaat wrijving, zoals dat ook in werksituaties gebeurt. Wanneer levenspartners onvoldoende rekening houden met elkaar, dan werkt dit door in het intieme aspect van de relatie. Slechte tafelgenoten zijn geen goede bedpartners.
Jeroen en Maaike
Ze leerden elkaar kennen op de lerarenopleiding. Maaike en Jeroen werken ondertussen al vijf jaar op dezelfde school. Dat is een drukke baan die Maaike probeert te combineren met de zorg voor Gijs, hun zoon van drie. Dat betekent een 24-uursrooster van zorg en werk. Jeroen volgt in de avonduren een studie klavecimbel. Hij wil wel praten over hoe hij het contact met Maaike ervaart, maar hij stelt een belangrijke voorwaarde vooraf: hij denkt er niet aan zijn studie te onderbreken. ‘Je weet hoe belangrijk muziek voor mij is. Ik heb het nodig om mezelf weer op te kunnen laden.’ Dat had je kunnen weten toen je met me begon, bedoelt hij maar te zeggen. Maaike knikt. Ze wil Jeroen de ruimte laten om zijn ding te doen. Maar de muziek is uit hun relatie. Ik ben benieuwd hoe lang ze dit volhoudt.
